Circulariteit bevorderen met de nieuwe Omgevingswet

Ieder bedrijf krijgt te maken met de nieuwe Omgevingswet. Na vijf keer uitgesteld te zijn, is de planning nu dat de nieuwe Omgevingswet gaat gelden vanaf 1 januari 2024. Deze nieuwe regelgeving bundelt 26 wetten op het gebied van fysieke leefomgeving in 1 wet. Dit biedt overkoepelende wetgeving omtrent onderwerpen zoals water, bodem, lucht, natuur, infrastructuur en gebouwen. Het samenvoegen van deze regels zorgt voor interessante kansen voor de transitie naar een circulaire economie. We leggen er je graag meer over uit!

In dit artikel:

• Wat?
• Waarom?
• De link tussen de Omgevingswet en de circulaire economie
  
  
  

Omgevingswet: wat en waarom?

Wat? 1 wet die alle regelgeving voor de fysieke leefomgeving weergeeft
De Omgevingswet regelt de wetgeving over de fysieke leefomgeving. Een afgebakende definitie van de fysieke leefomgeving bestaat niet, maar de volgende gebieden vallen er in ieder geval onder (Artikel 1.2 lid 2): bouwwerken, infrastructuur, water, watersystemen, bodem, lucht, landschappen, natuur, cultureel erfgoed en werelderfgoed. Denk hierbij aan projecten op het gebied van de energietransitie, woningmarkt, ontwikkeling van nieuwe natuur en verduurzaming van de landbouw. 

De Omgevingswet bundelt 26 verschillende wetten over de fysieke leefomgeving. Denk hierbij aan wetten zoals de Wet Ruimtelijke Ordening, de Wet Natuurbescherming en de Waterwet. Deze samenvoeging zorgt voor een flinke reductie van wetsartikelen (van 5.000 naar 350), Algemene Maatregelen van Bestuur (van 60 naar 4) en ministeriële regelingen (van 75 naar 1).

De ingang van de Omgevingswet is een aantal keer uitgesteld. De voornaamste reden voor de laatste keer uitstellen waren ICT-problemen die ontstonden rondom de nieuwe wet. De Omgevingswet is op 1 januari 2024 ingegaan. 

Het voornaamste doel van de nieuwe regelgeving blijft het beschermen van de veiligheid en de gezondheid van de mens en zijn omgevingskwaliteit (bron: Informatiepunt Leefomgeving).

Het samenvoegen van de wetgeving maakt de regels en voorschriften over de fysieke leefomgeving echter meer gestroomlijnd en geharmoniseerd. Dit neemt de onoverzichtelijkheid weg die  momenteel heerst omdat de regels verspreid zijn over allerlei verschillende wetten. Door te bundelen worden de regels aangaande de fysieke leefomgeving overzichtelijker en duidelijker gemaakt. Hierdoor is het makkelijker toe te passen voor gebruikers van de wetgeving. Zo worden beslistermijnen versneld en komt er een digitaal stelsel en een digitaal loket. Het digitale stelsel maakt inzichtelijk welke regels er in bepaalde gebieden gelden en bij het loket kunnen vergunningen worden aangevraagd (bron: Rijksoverheid).

Samengevat heeft de gebundelde Omgevingswet de volgende doelen:

• Inzichtelijk maken: met minder regels het omgevingsrecht gestroomlijnd, duidelijk, geharmoniseerd, voorspelbaar en gemakkelijk in gebruik maken;
• Leefomgeving centraal: samenhangende (in plaats van sectorale) benadering van leefomgeving;
• Ruimte voor lokaal maatwerk;
• Betere en snellere besluitvorming.
  
  

De link tussen de Omgevingswet en de circulaire economie

Met de hierboven beschreven doelen kan de Omgevingswet de transitie naar een circulaire economie versnellen. De circulaire economie heeft namelijk een samenhangende, integrale aanpak nodig. Dit betekent voor regelgeving op het gebied van de fysieke leefomgeving dat er in systemen in plaats van sectoren gedacht moet worden. Samenwerking tussen verschillende actoren in de samenleving (bijvoorbeeld overheid, bedrijfsleven en burgers) is nodig om een circulaire economie te realiseren. Dit wordt in de Omgevingswet gestimuleerd door bepaalde regels en wetgeving. Een voorbeeld hiervan is een doelstelling voor het gebruik van gerecycled materiaal bij het bouwen van nieuwe gebouwen. 

Daarnaast is er voor de circulaire economie nieuwe technologie nodig. In de aankomende  Omgevingswet is er een kans om vergunningen op een andere manier te verlenen (meegroeiende vergunning). Op deze manier kunnen er makkelijker pilots opgezet worden en circulaire oplossingen in de praktijk worden gebracht (bron: Binnenlands Bestuur). 

In de Omgevingswet worden bepaalde onderdelen uit het huidige beleid vervangen door nieuwe onderdelen. Zo worden bestemmingsplannen die gemeenten moeten opstellen vervangen door een omgevingsplan. Het omgevingsplan heeft een bredere reikwijdte. De verwachting is dat op deze manier 50.000 bestemmingsplannen omgezet worden in 400 omgevingsplannen (1 omgevingsplan per gemeente). Hiermee biedt de Omgevingswet de kans aan gemeenten om een integraal en samenhangend omgevingsplan op te stellen voor de circulaire economie waar ze ondernemers actief betrekken. Bijvoorbeeld door hergebruik de standaard te maken in het omgevingsplan, en zo bedrijven actief betrokken worden bij het bedenken van circulaire oplossingen. 

Verder wordt het begrip ‘inrichting’ die in de huidige Wet milieubeheer geldt vervangen door ‘milieubelastende activiteit’ in de Omgevingswet. In het ‘Besluit activiteiten leefomgeving (Bal)’ worden de algemene Rijksregels voor milieubelastende activiteiten opgenomen. Dit vervangt het ‘Activiteitenbesluit milieubeheer'. In de Bal staan onder andere ook landelijke milieuregels voor afvalbeheer (Afdeling 3.5). Deze wetgeving is onder andere van toepassing op recyclingbedrijven en kringloopwinkels. Als bedrijf zul je vooral te maken krijgen met de milieubelastende activiteit, de lozingsactiviteit voor lozen op oppervlaktewater, een zuiveringtechnisch werk of een riool, en de Natura 2000-activiteit. 

Ook biedt de Omgevingswet mogelijkheden om proefnemingen te doen voor de circulaire economie. Zie deze handreiking voor meer informatie hierover.

Praktische tip 🧾

Controleer als bedrijf in de Omgevingswet hoe de ‘oude’ omgevingswetten vorm hebben gekregen in de Omgevingswet zodat je deze kan toepassen.

Meer weten over nieuwe afvalwetgeving?

Ga voor meer informatie over de Omgevingswet naar deze website en deze website