Reduce, reuse, recycle: op naar een circulair bedrijf met de R-ladder
Recyclen, wie kent die term niet? Als je het al doet, bijvoorbeeld door je bedrijfsafval te scheiden, ben je goed bezig! Maar wist je dat er nog duurzamere manieren zijn om grondstoffen te gebruiken? Manieren die de oorspronkelijke waarde van materialen zoveel mogelijk behouden.
Bij Seenons geloven we dat afval eigenlijk niets meer is dan grondstoffen op de verkeerde plek. Om die grondstoffen zo efficiënt en duurzaam mogelijk in te zetten, kun je de circulaire strategieën van de R-ladder gebruiken.
Wat is de R-ladder precies, en hoe pas je die toe in jouw organisatie? We leggen het uit, zodat jij meteen aan de slag kunt met een wereld zonder afval!
In dit artikel:
Wat is de R-ladder?
Waarom de R-ladder belangrijk is voor circulariteit en verduurzaming in jouw organisatie?
Onze R-ladder; Onze Road to Circularity
Meetbaarheid: hoe maken we de R-ladder praktisch?
Download de R-ladder in PDF 📄
Wat is de R-ladder?
De R-ladder is een methode om de mate van circulariteit van een materiaal of afvalstroom te bepalen. De volgorde van de stappen is gebaseerd op de mate waarin ze bijdragen aan het behoud van materiaalwaarde: hoe hoger de stap, hoe meer waarde wordt behouden en hoe minder afval en energieverlies er ontstaat. Dit maakt het een praktisch hulpmiddel om prioriteiten te stellen bij het verduurzamen van afvalbeheer.
Waarom de R-ladder belangrijk is voor circulariteit en verduurzaming in jouw organisatie?
Grondstoffen worden steeds schaarser, terwijl de vraag blijft stijgen. Tegelijkertijd staan we voor de enorme uitdaging om onze CO₂-uitstoot te verminderen om klimaatverandering tegen te gaan. Tijd voor actie! Nederland en de Europese Unie hebben zichzelf ambitieuze doelen gesteld: een volledig circulaire economie in 2050 (bron: Rijksoverheid).
In een circulaire economie bestaat afval niet meer. Alles wat we gebruiken, wordt opnieuw ingezet of verwerkt tot nieuwe producten en materialen. Afval wordt een grondstof, en dat is precies wat de R-ladder zo belangrijk maakt: het biedt organisaties een duidelijke routekaart om deze omslag te maken.
Door de strategieën van de R-ladder toe te passen, kun je:
- Grondstoffen besparen: Minder verspilling betekent minder afhankelijkheid van schaarse materialen.
- Kosten verlagen: Door slimmer met materialen om te gaan, kun je besparen op afvalverwerking en inkoop.
- Je impact vergroten: Elke stap op de ladder helpt om CO₂-uitstoot te verminderen en bij te dragen aan een duurzamere wereld.
Of je nu klein begint, bijvoorbeeld met het verminderen van papiergebruik, of groot inzet door producten te repareren en hergebruiken – iedere stap telt. Met de R-ladder maak je bewuste keuzes die niet alleen goed zijn voor het milieu, maar ook voor je organisatie.
Onze R-ladder; Onze Road to Circularity
Er bestaan verschillende versies van de R-ladder, zoals een met zes stappen, een met negen stappen, en het vlindermodel van de Ellen MacArthur Foundation. Bij Seenons maken we, net als in het vlindermodel, onderscheid tussen organische en technische materialen. Daarom hebben we de R-ladder opgesplitst in twee versies:
- Een algemene R-ladder voor technische afvalstromen.
- Een specifieke R-ladder voor organische afvalstromen zoals etensresten en GFT.
|
Technische materialen |
Organische materialen |
||
|
Refuse, Rethink en Reduce Verminder van het materiaal- en productgebruik om de totale hoeveelheid afval te verminderen. |
Refuse Kies ervoor om minder papier te gebruiken door alle facturen en documenten digitaal te versturen, wat zowel afval als kosten vermindert. |
Refuse, Rethink en Reduce Voedselverspilling voorkomen en verminderen. |
Refuse Plan maaltijden en voorraad om voedseloverschotten te vermijden. |
|
Rethink Deel vrachtwagens of andere producten zoals opslagboxen en kratten voor efficiënter transport. |
Rethink Deel overschotten met buren of via apps zoals Too Good To Go. |
||
|
Reduce Ontwerp verpakkingen met minder materiaal, zoals dunnere dozen. |
Reduce Bied producten met korte houdbaarheid aan met korting. |
||
|
Reuse Hergebruik een product in zijn oorspronkelijke vorm zonder aanpassingen. |
Reuse Hergebruik oude steigers en planken in nieuwe projecten. |
Reuse Gebruik afvalstromen voor het maken van voedsel voor menselijke consumptie. |
Reuse Gebruik groenteresten om bouillons en soepen te maken. |
|
Repair en Refurbish Repareer of update producten om ze langer bruikbaar te houden. |
Repair Repareer defecte productiemachines in plaats van te vervangen. |
Repair en Refurbish Deze stap is niet van toepassing in de organische R-ladder. |
|
|
Refurbish Refurbish bureaustoelen en verkoop ze als “zo goed als nieuw.” |
|||
|
Remanufacture en Repurpose Gebruik onderdelen van een product om nieuwe producten te maken. |
Remanufacture Gebruik onderdelen van afgeschreven machines in nieuwe modellen. |
Repurpose Zet organische afvalstromen om in grondstoffen voor alternatieve toepassingen, zoals diervoer of nieuwe materialen. |
Repurpose Zet groenteresten in als veevoer voor lokale boerderijen. |
|
Repurpose Gebruik oude deuren als tafelbladen in het kantoor. |
|||
|
Recycle Ontmantel producten tot basismaterialen om deze opnieuw te gebruiken. |
Recycle Scheid metalen afval en laat dit omsmelten tot nieuwe grondstoffen voor productie. |
Recycle Gebruik afvalstromen voor maken van materialen (biobased industrie). |
Recycle Verwerk koffiedik en voedselresten tot grondstoffen voor nieuwe producten, zoals kaarsen, zepen of als inktbestanddeel. |
|
Recover Verbrand niet-recyclebare componenten met energieterugwinning. |
Recover Zet chemisch behandeld hout of ander technisch afval om in warmte of elektriciteit door verbranding in een energiecentrale. |
Recover Verwerk organisch afval met als belangrijkste doel om energie terug te winnen (bijvoorbeeld biogas). |
Recover Vergist voedselresten, zoals fruit- en groenteschillen, in een biovergister om biogas en compost te produceren. |
|
Verbranding Verbrand afvalmaterialen die niet kunnen worden gerecycled, hergebruikt of herbestemd, zonder bruikbare energie uit het proces te genereren. |
Verbranding Verbrand samengestelde producten zoals met metaal versterkte rubberen transportbanden, waarbij scheiding van materialen onmogelijk is. |
Verbranding Verbrand bedorven voedsel dat niet hergebruikt kan worden. |
Verbranding Voedselresten die niet geschikt zijn voor composteren of vergisting, zoals producten met plastic of chemische vervuiling, worden verbrand. |
|
Storten Storten van afval. |
Storten Stort niet-recyclebaar bouwafval zoals cement. |
Storten Stort niet-verwerkbare organische restanten zoals verontreinigd afval. |
Storten Groenafval dat is vermengd met zware metalen of andere schadelijke stoffen, gaat naar een gecontroleerde stortplaats. |
Meetbaarheid: hoe maken we de R-ladder praktisch?
Waarom splitsen we de R-ladder?
Door de opsplitsing van de R-ladder kunnen we recht doen aan de specifieke eigenschappen van verschillende soorten afvalstromen. Wat werkt voor technische materialen, zoals reparatie van elektronica, is niet van toepassing op organisch afval zoals etensresten. Organische afvalstromen vragen om specifieke strategieën zoals composteren of fermenteren, die niet relevant zijn voor technische materialen.
De algemene R-ladder is gebaseerd op het model van het PBL (2019) en de Ladder van Lansink, en richt zich op technische afvalstromen. Denk hierbij aan het hergebruiken van verpakkingen, het recyclen van metaal of het refurbishen van kantoormeubilair. De organische R-ladder is geïnspireerd door de ladder van Moerman en het PBL-rapport (2019), met een focus op organische reststromen zoals voedselresten, sinaasappelschillen en koffiedik. Deze opsplitsing maakt de R-ladder concreter en toepasbaar voor organisaties in uiteenlopende sectoren.
Samengevoegde stappen
Om de R-ladder praktisch en meetbaar te maken, hebben we enkele stappen gecombineerd. Dit is gedaan om verschillende redenen:
- Refuse, Rethink en Reduce: Deze stappen zijn samengevoegd tot ‘Reduce’ omdat het kwantitatief moeilijk is om het effect van elke stap afzonderlijk te meten. Vermindering van afval is wel meetbaar, maar het is lastig vast te stellen welke specifieke strategie de vermindering heeft veroorzaakt.
In het algemene model hebben we daarnaast ook onderstaande stappen samengevoegd:
- Repair en Refurbish: Deze stappen zijn gecombineerd omdat in de praktijk het onderscheid vaak onduidelijk is. Beide strategieën richten zich op het verlengen van de levensduur van producten door reparatie of het vervangen van onderdelen.
- Remanufacture en Repurpose: Deze stappen zijn samengevoegd omdat beide draaien om het hergebruik van onderdelen, hetzij in hun oorspronkelijke functie of in een nieuwe toepassing.
Door deze samenvoegingen wordt de R-ladder eenvoudiger meetbaar terwijl de belangrijkste principes behouden blijven.
Extra stappen
Daarnaast hebben we stappen toegevoegd die normaliter niet tot de R-ladder behoren, zoals ‘verbranding zonder energieterugwinning’ en ‘storten’. Deze komen uit de Ladder van Lansink en bieden een compleet overzicht van hoe alle verwerkingsmethodes zich tot elkaar verhouden, waardoor inzichtelijk wordt waar verbeteringen mogelijk zijn.
Download hier (gratis) onze ‘Road to Circularity’ in PDF:
💡
Leren hoe je deze strategieën om afval te voorkomen en te verminderen toepast in jouw organisatie? Praktische tips vind je in ons Knowledge Center 🎓
