Alles wat jouw organisatie moet weten over de SUP-richtlijn reductiemaatregelen voor wegwerpplastic vanaf 2023

SUP-wetgeving 2023-2024: 

• Wat en waarom?
• Hoe voldoe je met jouw organisatie aan de SUP-richtlijn?
  • Consumptie voor onderweg
  • Consumptie ter plaatse
• Uitzonderingen en veelgestelde vragen
• Factsheet/Tijdlijn SUP
  

Single Use Plastics richtlijn: wat en waarom?

Wat? Minder wegwerp, meer hergebruik
De Nederlandse overheid heeft een pakket maatregelen ingesteld tegen producten die gemaakt zijn van plastic voor eenmalig gebruik – ook wel ‘single-use plastic’ of wegwerpplastic genoemd. Voorbeelden van dat soort plastic producten zijn: drinkbekers van plastic, bijvoorbeeld koffiebekers, drankverpakkingen zoals plastic drinkflesjes, en voedselhouders als plastic borden en bestek.

Sinds juli 2021 geldt er bijvoorbeeld al een verbod op het verkopen van bepaalde plastic wegwerpartikelen – denk aan rietjes, roerstaafjes en ballonstokjes – en betalen we € 0,15 statiegeld op kleine plastic flesjes van onder de 1 liter.

Maar in 2023 en 2024 komen er meer regels om het gebruik van wegwerpbekers en -voedselverpakkingen die plastic bevatten te verminderen. 

In het kort houden de reductiemaatregelen onder de SUP-richtlijn in:

• Vanaf 1 juli 2023: bij afhalen of bezorgen (consumptie onderweg) mag je klanten niet meer een gratis plastic wegwerpverpakking meegeven. Er gaat een meerprijs voor gelden of je moet een herbruikbare verpakking aanbieden.
• Vanaf 1 januari 2024: bij gebruik ter plaatse geldt een verbod op wegwerpbekers en -maaltijdverpakkingen die plastic bevatten – bijvoorbeeld in een café, restaurant maar ook op kantoor.

Waarom? Een einde aan plastic zwerfafval
De overheid neemt deze nieuwe regels over uit de Europese Single-Use Plastics richtlijn.

De SUP wetgeving gaat over de 10 plastic producten die het meest gevonden worden op Europese stranden. Het doel is om daarmee de plastic soep en andere milieuvervuiling door plastic zwerfafval te verminderen. 

Want alleen al in Nederland gebruiken we meer dan 7 miljard plastic wegwerpartikelen per jaar – schat CE Delft. Die plastic wegwerpartikelen komen vaak in de zee terecht en vormen een groot probleem voor het milieu en onze gezondheid. En omdat plastic niet kan worden afgebroken door de natuur, wordt het opgegeten door dieren zoals zeeschildpadden, vissen en vogels. Zo eindigen de resten van dat plastic uiteindelijk ook in onze voedselketen. 

De cijfers 🎣

De 10 soorten wegwerpplastics die het meest worden gevonden op stranden vormen samen 43% van al het zwerfafval in de oceaan. Op nummer 1 van het meest voorkomende zwerfafval staan drankverpakkingen, inclusief hun dopjes en deksels, volgens Nederland Schoon.

Het verwachte effect van de nieuwe reductie regels voor wegwerp plastic is dat in 2026 het aantal wegwerpbekers dat ter plaatse wordt gebruikt met 20% tot 35% is gedaald (bron: CE Delft).

Hoe voldoe je aan de SUP regels in 2023-2024?

Ben jij verantwoordelijk voor het afvalbeheer op jouw kantoor, misschien ook in jullie bedrijfsrestaurant? Werk je voor een zorginstelling of op het distributiecentrum van een ecommerce-bedrijf? 

Hieronder zie je wat de SUP richtlijnen voor wegwerpverpakkingen betekenen voor jouw organisatie vanaf 2023.

Consumptie voor onderweg: herbruikbare verpakkingen of een meerprijs bij eenmalig gebruik

Vanaf 1 juli 2023 📅

Voor wie? 🏢 Heb je een bedrijfsrestaurant, stand op een event, horecabedrijf of ander verkooppunt zoals een koffiehoek waar je eten en drinken voor onderweg verkoopt? Dan mag je vanaf 1 juli plastic wegwerpbekers, -borden en andere voedselverpakkingen niet meer gratis meegeven aan je werknemers of klanten. Dat geldt voor afhalen en bezorgen.

Zo voldoe je aan de richtlijn ✅

• Bied klanten of medewerkers een herbruikbaar alternatief voor de wegwerpverpakking. Dat kan een beker of bakje zijn die ze zelf meenemen, maar je kunt ook werken met statiegeld of een ander retoursysteem – bijvoorbeeld We Cup.
• Daarnaast moet je een meerprijs vragen als klanten wel een wegwerpbeker of -verpakking gebruiken voor consumptie ‘to go’. Voor hoeveel meer ze betalen per verpakking vind je advies op de website van de KvK.
• De regels zijn bedoeld voor verpakkingen van plastic voor eenmalig gebruik (wegwerpplastic) en drank of voedsel die klanten meteen na aankoop kunnen consumeren – zonder dat het bereid of opgewarmd moet worden. Dus voor een maaltijdsalade in een plastic bak gelden ze wel; voor een magnetronmaaltijd niet.
  
  

Meer weten?

Benieuwd voor welke type wegwerpproducten de nieuwe regels precies gelden? 🥤🍔 Of bied je op jouw verkooppunt naast consumptie ‘to go’ ook consumptie ter plaatse? Bekijk hieronder de veelgestelde vragen.

Consumptie op locatie: verbod op plastic wegwerpbekers en voedselverpakkingen

Vanaf 1 januari 2024 📅 

Voor wie? 🏢 Onder deze SUP-maatregel vallen alle locaties waar eten en/of drinken wordt aangeboden om ter plaatse te worden geconsumeerd. 

Voor alle consumptie ter plaatse mag je jouw werknemers of klanten geen wegwerpbekers en -voedselverpakkingen van plastic meer aanbieden: herbruikbare, afwasbare bekers en servies worden de norm. Denk aan een koffiemok op kantoor, of een bord en bestek in de bedrijfskantine, maar ook in de koffiecorner op een onderwijsinstelling moet overgaan op wasbare mokken.

Tips om aan de richtlijn te voldoen ✅

• Werkplekken algemeen (kantoren, ook op een DC of onderwijsinstelling)

Gebruikte je tot nu toe wegwerpbekers en -servies die plastic bevatten? Vanaf 2024 mag dat niet meer. Er zijn 2 manieren om aan deze nieuwe regel te voldoen:

1. Bring your own. Laat werknemers hun eigen herbruikbare beker, fles of mok meenemen naar kantoor, die ze zelf weer reinigen – bijvoorbeeld als er je daar geen vaatwasser of andere faciliteit hebt om bekers schoon te maken.
2. Bied op kantoor herbruikbare bekers aan. Bied een voorraad mokken en glazen waar je werknemers op hun werk gebruik van kunnen maken. En zorg dat die aan het einde van een werkdag schoongemaakt kunnen worden.

Praktische tip ☕

Maak iemand verantwoordelijk voor het verzamelen en reinigen van het servies op kantoor. Dat hoeft niet altijd dezelfde persoon te zijn, je kunt de ‘vaatwasser corvée’ ook per week (of dag van de week) rouleren tussen verschillende afdelingen. Zo doen wij dat bij Seenons op kantoor!

• Bedrijfskantines en koffiepunten binnen kantoren 

• Ook onderwijsinstellingen

Voor alle drank en voedsel die klanten of werknemers ter plekke consumeren, mag je geen wegwerpverpakkingen meer aanbieden. Gebruik herbruikbare bekers en servies die gewassen kunnen worden, dus mokken, glazen, borden en bestek van keramiek, glas of plastic (herbruikbaar plastic dan ;-) ).

Bied je ook consumptie to go aan in je kantine of koffiepunt? Zoals verpakte salades die medewerkers meteen kunnen eten of drinken? Lees dan de veelgestelde vragen,

• Zorginstellingen

In zorginstellingen en gesloten inrichtingen geldt het SUP-verbod alleen in ruimtes waar geen risico is op kruisbesmetting tussen patiënten en bezoekers, dus de publieke ruimtes zoals het bezoekersrestaurant en de openbare kantine.

Om die hygiënische reden zijn niet-publieke ruimtes uitgesloten van de nieuwe regels. Daar mogen nog wel plastic wegwerpbekers en -voedselverpakking gebruikt worden.

• Horeca

We laten hier buiten beschouwing wat de nieuwe regels voor jouw horecabedrijf betekenen. Je vindt een duidelijke uitleg op het KvK Ondernemersplein. 

Ook interessant

Help restafval te voorkomen op jouw werkplek! 🥤 Bekijk hoe je plastic correct scheidt

Om te zien welke SUP-regels voor jouw specifieke bedrijfssituatie geldt, vul je de Regelhulp wegwerpplastic in op deze website. Zo kun je precies zien aan welke nieuwe wetgeving jouw bedrijf moet voldoen.

Uitzonderingen en veelgestelde vragen

Zoals bij elke nieuwe wet zijn er ook op de SUP-richtlijn uitzonderingen, en punten waarvan nog niet precies duidelijk is hoe ze in de praktijk werken.

Zijn er uitzonderingen?

Ja, die zijn er:

• Voor zorginstellingen en gesloten inrichtingen, zie hierboven.
• Gemeenten kunnen strengere regels invoeren, lees hier meer.
• Als je wegwerpproducten gebruikt die je inzamelt voor hoogwaardige recycling, zie hieronder.

Bekijk voor meer informatie over uitzonderingen ook de website van de KvK.

Voor welk type wegwerp artikelen / materialen geldt de SUP wetgeving precies?
Bekers:
+ Alle bekers van plastic of kunststof die bedoeld zijn om maar één keer te gebruiken. Ook bekers die maar voor een deel uit plastic bestaan vallen hieronder, bijvoorbeeld kartonnen koffiebekers met een plastic coating.

Voedselverpakkingen:
+ Alle wegwerp verpakkingen waaruit direct kan worden gegeten zonder verdere bereiding van het eten. De verpakking bestaat helemaal of voor een deel uit kunststof én is bedoeld om maar één keer te gebruiken – bijvoorbeeld bakjes voor maaltijdsalades en bakjes voor portieverpakkingen zoals noten, groente en zuivelproducten. Maar: zakjes en wikkels, zoals een zakje om een broodje in de bedrijfskantine, vallen er niet onder (bron: KvK ).

Wordt op deze maatregelen gehandhaafd? En hoe?

Hoe de overheid gaat zorgen dat de SUP maatregelen gehandhaafd worden, is nog niet duidelijk. Waarschijnlijk steekproefsgewijs en reactief, op basis van meldingen van overtredingen. Er is geen boete bekend voor organisaties die zich niet aan de richtlijn zullen houden.

Wel weten we dat het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat in 2024 wil evalueren hoe effectief de maatregelen zijn.

Wat als ik op 1 locatie zowel consumptie ter plaatse als ‘to go’ aanbied?

Vraag je klanten of werknemers bij het opnemen van de bestelling of ze die meenemen onderweg, of op locatie willen consumeren.

• Als iemand op locatie wil eten of drinken, gebruik je herbruikbare, afwasbare bekers, borden en bestek;
• Bestelt iemand eten of drinken voor afhalen of bezorgen? Dan moet je de keuze geven tussen een herbruikbare drank- of voedselverpakking (bijv. met statiegeld, maar een eigen beker mag ook) of extra betalen voor een plastic wegwerp verpakking. 

Wat als ik wegwerpverpakkingen van plastic gebruik waarvan ik weet dat ze hoogwaardig gerecycled kunnen worden?

Hergebruiken is altijd beter dan recyclen volgens de ladder voor circulariteit. Daarom is het doel van de Europese SUP wetgeving ook om hergebruik te stimuleren (reuse) – niet recycling.

Maar als het echt nodig is, kun je ervoor kiezen om toch plastic wegwerpbekers, bestek en voedselverpakkingen te blijven gebruiken. De voorwaarden daarvoor zijn:

• De wegwerpverpakking moet gemaakt zijn van polyethyleentereftalaat (PET)
• Je moet de uitzondering aanvragen bij de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT)
• Je moet de wegwerp producten zelf inzamelen voor hoogwaardige recycling
• Je zamelt minimaal 75% van jouw wegwerp plastic in voor recycling, en dat percentage loopt jaarlijks op, tot 90% vanaf 2027

Lees hier meer over de uitzonderingen.

Meer weten over nieuwe afvalwetgeving?

Wil je een samenvatting zien van de SUP maatregelen voor wegwerp plastic? Download hier onze SUP factsheet.

Heb jij veel consumenten verpakkingsafval? Bijvoorbeeld als kantoor, winkel of school? Meld je dan tussen 1 en 31 mei aan voor Afval Goed Geregeld om kosteloos plastic verpakkingen, drankenkartons en glasverpakkingen in te zamelen die bij jou vrijkomen. Dit is een initiatief van Afvalfonds Verpakkingen en Nedvang om zo meer verpakkingen te recyclen. Hierbij wordt de inzameling en inzamelmiddelen (zoals bakken en containers) door deze partijen betaald en verzorgd.