De medische wereld redt veel levens, en nu redt zij ook afval. Sinds maart 2022 werkt het Nederlandse Flevoziekenhuis, gevestigd in Almere, samen met Seenons om de strijd tegen medisch afval aan te gaan. Jaarlijks gaan er miljoenen kilo’s aan waardevolle grondstoffen verloren in de zorg, bestaande uit zowel Niet Specifiek Ziekenhuis Afval (NSZA) als Specifiek Ziekenhuis Afval (SZA).

Wat is het doel? De samenwerking heeft als doel om afval binnen het Flevoziekenhuis aanzienlijk te verminderen en in 2026 het restafval met minimaal 25% te reduceren ten opzichte van 2018. Dit initiatief draagt bij aan de ambitie om een duurzamere zorgsector te realiseren, waarin circulaire oplossingen een centrale rol spelen. De doelstellingen sluiten aan bij de richtlijnen en ambities van de Green Deal Duurzame Zorg 3.0.

In dit artikel: 

• Wat zijn SZA en NSZA?
• Werkwijze: de vijf pijlers van afvalbeheer
  • Inkoop: Duurzaamheid begint bij de bron
    • Initiatieven & resultaten
  • Gedrag: Bewustwording en herhaling voor succes
    • Initiatieven & resultaten
  • Collectie: Innovaties in het scheiden van medisch afval
    • Initiatieven & resultaten
  • Logistiek: Efficiëntie door slimme oplossingen voor zorgeloze service
    • Initiatieven & resultaten
  • Verwerking: Recyclen van infuuszakken als doorbraak
    • Initiatieven & resultaten
• De toekomst: Zero Waste bij Flevoziekenhuis

Wat zijn SZA en NSZA?

In ziekenhuizen wordt afval onderverdeeld in twee hoofdcategorieën: Specifiek Ziekenhuis Afval (SZA) en Niet Specifiek Ziekenhuis Afval (NSZA). 

• SZA omvat afval dat direct voortkomt uit medische ingrepen, zoals injectienaalden en verband met druipend bloed. Vanwege infectiegevaar en strikte hygiëne-eisen wordt deze stroom doorgaans op extreem hoge temperaturen verbrand, wat het niet alleen de duurste, maar ook de meest vervuilende afvalstroom van een ziekenhuis maakt.
• NSZA, ook wel restafval genoemd, bestaat uit alle materialen die niet onder SZA vallen en vaak (nog) niet apart kunnen worden ingezameld. Dit afval komt voort uit algemene ziekenhuisactiviteiten, zoals verpakkingen of tissues. Hoewel deze stroom minder directe gezondheidsrisico’s oplevert, vormt het door zijn grote volume een aanzienlijke belasting voor het milieu en de afvalverwerkingskosten.

Hoewel de focus vanuit het Flevoziekenhuis ligt op het verminderen van NSZA, sluiten we de aanpak van SZA niet uit. Ook deze stroom analyseren we, en onderzoeken mogelijkheden voor optimalisatie. Het doel is om het gehele afvalbeheer te verbeteren en een breder verschil te maken in de zorgsector. Het gaat immers om het grotere geheel.

* Bron: kijk voor de volledige wel/niet-lijst op https://www.afvalcirculair.nl/actueel/nieuws/afvalnieuws/2024/wel-specifiek-ziekenhuisafval/

Werkwijze: de vijf pijlers van afvalbeheer

Door gericht te werken aan afvalscheiding, recycling en hergebruik worden belangrijke stappen gezet richting een duurzamere toekomst. Bij Seenons werken we met vijf verschillende pijlers: Inkoop, Gedrag, Collectie, Logistiek en Verwerking. Door deze vijf aspecten in gedachten te houden, zorgen we ervoor dat we niets in ons materiële systeem missen. Zo ook bij het Flevoziekenhuis.

Inkoop: Duurzaamheid begint bij de bron

Afvalpreventie begint bij een bewuste inkoop van materialen en producten. Daarom is het essentieel dat Flevoziekenhuis, samen met Seenons, inzet op de aanschaf van materialen die herbruikbaar of recyclebaar zijn. Door deze bewuste inkoopbeslissingen kunnen veel grondstoffen opnieuw worden gebruikt, wat helpt om afvalstromen al bij de bron te minimaliseren. Door regelmatig de inkoopprocessen te evalueren, worden onnodige aankopen voorkomen en wordt duurzaamheid geïntegreerd in de dagelijkse praktijk.

“De meest effectieve manier om afval te beheren, is om het helemaal niet te laten ontstaan. En dat begint al bij wat je inkoopt.”"

– Meindert F. Engwerda, Hoofd Inkoop en Logistiek bij Flevoziekenhuis

Vlnr; Jacqueline Röling (Flevoziekenhuis), Tamara Cornelisse (Flevoziekenhuis), Brian Ketzer (Flevoziekenhuis), Meindert F. Engwerda (Flevoziekenhuis), Judith Bolle (Seenons)

Initiatieven & resultaten

• Bluewrap materiaal: Een concreet voorbeeld is de overstap naar recyclebaar bluewrap materiaal op de CSA-afdeling, wat naar verwachting zal leiden tot een reductie van ±2% in de NSZA-stroom. Een stap die nog duurzamer zou zijn is het overgang op sterilisatiecontainer als alternatief, maar hier zijn nog de nodige uitdagingen bij bevonden. Kostentechnisch urentechnisch en ruimte maakt dit vaak lastiger. Daarnaast onderzoekt het ziekenhuis de mogelijkheid om sterilisatiecontainers als herbruikbaar alternatief in te zetten.
• SZA-opslagvaten: Daarnaast is een duurzaam alternatief gevonden voor SZA-opslagvaten. Door de samenwerking met VE Systems is het Flevoziekenhuis overgestapt van virgin blauwe vaten naar grijze vaten gemaakt van gerecycled materiaal. Dit levert niet alleen een significante milieuwinst op, maar bespaart ook meer dan €5.000 per jaar.

Gedrag: Bewustwording en herhaling voor succes

Gedragsverandering is een onmisbare schakel in het behalen van de duurzame doelen van het Flevoziekenhuis. Het gaat niet alleen om technologische oplossingen, maar vooral om het doorbreken van gewoontes en het creëren van bewustwording.

Initiatieven & resultaten

• Handschoengebruik: Een belangrijk voorbeeld hiervan is het initiatief om het gebruik van onsteriele handschoenen te reduceren. Veel medewerkers gebruiken bij elk patiëntencontact nieuwe handschoenen, terwijl dit volgens de richtlijnen vaak niet nodig is. Door bewustwording te vergroten, geïnspireerd door de landelijke campagne “No risk, no glove”, heeft het ziekenhuis een stap gezet richting het verminderen van afval zonder in te leveren op veiligheid. Dit doen ze door middel van het rouleren van campagne materiaal op verschillende afdelingen. 
• Misverstanden: Daarnaast is er veel aandacht voor het corrigeren van misverstanden rondom afvalscheiding, zoals de aanname dat al het afval van patiënten automatisch onder SZA valt. Door gerichte communicatie en training leren medewerkers het onderscheid maken tussen verschillende afvalstromen. Dit bevordert niet alleen efficiëntere afvalscheiding, maar ook een duurzamere mindset binnen de organisatie.

Gedragsverandering blijft een proces dat aandacht en herhaling nodig heeft om duurzame impact te waarborgen en dus heeft het Flevoziekenhuis hier continu aandacht voor.

Collectie: Innovaties in het scheiden van medisch afval

Vanwege strenge regelgeving omtrent SZA wordt dit afval vaak verbrand, maar dat betekent niet dat recyclen onmogelijk is. Het vergt extra moeite, onderzoek en samenwerking om waardevolle materialen uit deze stroom te halen.

Initiatieven & resultaten

• Medische staplers: Sinds 2022 werken Flevoziekenhuis en Seenons samen met partners zoals GreenCycl en Renewi om specifieke componenten uit het SZA te scheiden en te recyclen. Een goed voorbeeld hiervan is de bronscheiding en verwerking van medische staplers. In één jaar tijd is er 1.000 kg aan staplers gereinigd en gerecycled, wat neerkomt op 2% van het totale gewicht van de SZA-stroom.
• Vloeibare afvalstromen: Daarnaast onderzoekt het Flevoziekenhuis momenteel mogelijkheden om het proces van het ontdoen van vloeibare afvalstoffen, zoals afzuigvloeistoffen tijdens operaties, te optimaliseren. Een van de technologieën die overwogen wordt, is de Serres Nemo. Dit apparaat kan vloeistoffen direct naar het riool afvoeren in plaats van ze als onderdeel van de SZA-stroom te verwerken. Dit zal leiden tot minder verbranding en lagere kosten voor het ziekenhuis.
• Nieuwe afvalstromen: Aan de NSZA-kant zijn er ook verschillende optimalisaties doorgevoerd door het toevoegen van additionele afvalstromen. Zo zijn de CSA inpakmaterialen evenals papieren tissues toegevoegd als aparte afvalstroom. Voor de recycling van deze laatste stroom werkt Flevoziekenhuis momenteel, via het Seenons platform, samen met de Graaf, die zorgt voor een verantwoorde verwerking en hergebruik van deze papieren handdoeken van Tork.

Deze inspanningen laten zien dat zelfs binnen strikte medische afvalnormen hergebruik mogelijk is, zolang er wordt geïnvesteerd in de juiste technologieën en initiatieven. Het Flevoziekenhuis zet zich in om deze aanpak verder uit te breiden en meer waardevolle materialen te redden van verbranding.

“De meest duurzame keuze is om materialen simpelweg niet te gebruiken wanneer dat niet nodig is. Vanuit het GreenTeam OK zijn we goed bezig. Ik maak me daar hard voor dat we dat niet meer doen. Een goed voorbeeld hiervan is het celstofmatje, dat vaak onnodig wordt ingezet terwijl er geen medische noodzaak voor is.”
- Jacqueline Röling, Projectleider GreenTeam OK Flevoziekenhuis

Logistiek: Efficiëntie door slimme oplossingen voor zorgeloze service

Een efficiënte logistiek is essentieel om het transport en de verwerking van medisch afval zo duurzaam mogelijk te maken. Door slimme oplossingen te implementeren, wordt het afval op een manier ingezameld die zowel de kosten als de ecologische impact vermindert. Seenons speelt een belangrijke rol in het stroomlijnen van deze logistieke processen.

Het Flevoziekenhuis maakt, net als veel andere klanten, gebruik van het Seenons-platform. Hiermee kunnen ze ledigingsopdrachten (zoals het ophalen van afvalcontainers) voor verschillende afvalstromen centraal beheren. Het platform biedt niet alleen inzicht in afvaldata, maar wordt continu geoptimaliseerd om nieuwe functionaliteiten toe te voegen en nog meer gebruiksgemak te bieden.

Initiatieven & resultaten

• Nieuwe functionaliteiten: Dankzij een recente update kan de verwerking van gevaarlijk afval nu direct via de app worden aangevraagd. Dit levert het Flevoziekenhuis gedetailleerde data over gevaarlijke afvalstromen, die automatisch worden geïntegreerd in hun data dashboard.
• Eenvoudigere communicatie: Door verbeterde processen zijn losse foto’s en aanvullende formulieren overbodig geworden. Dit bespaart tijd en draagt bij aan een transparantere en efficiëntere afvalverwerking.
• Betrouwbaarheid door data: Het succespercentage van opdrachten bij het Flevoziekenhuis ligt op 98%, wat zorgt voor een zorgeloze ervaring en vertrouwen in de logistieke processen.
• Tijdsbesparing: Door automatische planning en verwerking van opdrachten via het platform bespaart het ziekenhuis handelingen, wat medewerkers meer tijd geeft voor andere taken.

“Afval is geen eindpunt, maar een kans. Het zijn grondstoffen die je opnieuw kunt inzetten.”
- Brian Ketzer, Teamleider Logistiek bij Flevoziekenhuis

Verwerking: Recyclen van infuuszakken als doorbraak

De verwerking van medische kunststoffen, zoals infuuszakken, is een uitdaging vanwege hun complexe samenstelling van verschillende plastics materialen. Deze producten, die normaal gesproken onder NSZA vallen, eindigen vaak in de verbrandingsoven vanwege een gebrek aan recyclingmogelijkheden. Toch kunnen gerichte initiatieven bijdragen aan het scheiden, reinigen en hergebruiken van deze materialen, wat de milieu-impact aanzienlijk verkleint. Het Flevoziekenhuis zoekt actief naar manieren om deze stromen efficiënter en duurzamer te verwerken. 

Initiatieven & Resultaten

• Recyclen van infuuszakken: In samenwerking met Vinyl Recycling heeft het Flevoziekenhuis voor het eerst 1.000 kg infuuszakken gerecycled. Deze medische kunststoffen werden gescheiden, gereinigd en hergebruikt als onderdeel van het Bloody Serious Project. Dit resulteerde in een aanzienlijke vermindering van afval dat anders zou worden verbrand.
• Nieuwe recyclingpartners: Nu Vinyl Recycling niet langer actief is, kijkt het Flevoziekenhuis naar nieuwe samenwerkingen. Partners zoals Blue2Green worden overwogen, die naar verwachting 50-70% van het SZA van het ziekenhuis zouden kunnen gaan recyclen. Dit komt neer op 25-35 ton SZA per jaar, wat een substantiële impact zou hebben op het verminderen van afvalverbranding.
• Toekomstige stappen: Door gebruik te maken van innovatieve technologieën en duurzame partnerschappen blijft het ziekenhuis streven naar een circulaire aanpak voor medische kunststoffen, met als doel om afvalstromen zoveel mogelijk te reduceren.

“Dankzij de motivatie en betrokkenheid van de medewerkers van het Flevoziekenhuis is onze samenwerking zowel succesvol als impactvol. Door niet alleen afvalbeheer maar ook inkoopprocessen onder de loep te nemen, creëren we samen duurzame resultaten die echt impact hebben.”
– Judith Bolle, Customer Success Manager bij Seenons

De toekomst: Zero Waste bij Flevoziekenhuis

Flevoziekenhuis streeft naar een verdere reductie van niet-recyclebaar afval, ondanks dat het ziekenhuis zelf nog jaar op jaar groeit. Deze uitdaging gaat het ziekenhuis niet uit de weg en in de Zero Waste Roadmap streeft men naar het behalen van de doelstellingen zoals geformuleerd in de Green Deal Duurzame Zorg 3.0. Door technologie, gedragsverandering en samenwerking te combineren, zet het ziekenhuis belangrijke stappen richting een duurzame en circulaire toekomst. Met de recente verlenging van het contract met Seenons voor vijf jaar ligt de weg open om nieuwe oplossingen te implementeren en verdere impact te realiseren.

Ook samenwerken aan een afvalvrije wereld?