Wist je dat het opruimen van zwerfafval de Nederlandse overheid jaarlijks ruim 300 miljoen euro kost? De oorzaak hiervan is de geschatte 50 miljoen kilo afval die per jaar in het milieu belandt. Dit resulteert in negatieve effecten op milieu, mens en dier (bron: milieucentraal; CE Delft). Maatregelen om dit te verminderen zijn daarom van groot belang. Als antwoord hierop heeft de EU de Single-Use Plastic (SUP) Directive in het leven geroepen. Deze wetgeving bevat regels met als voornaamste doel een afname in zwerfafval te bewerkstelligen.
Naast de wetgeving die in het blog over de reductiemaatregelen beschreven staan, geeft de SUP nog meer maatregelen om zwerfafval tegen te gaan. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een verbod op bepaalde producten en productvereisten. Hieronder leggen we de SUP omtrent relevante Nederlandse wetgeving uit.
In dit artikel:
Wat? Minder wegwerp, meer hergebruik
De Nederlandse overheid heeft een pakket maatregelen ingesteld tegen producten die gemaakt zijn van plastic voor eenmalig gebruik – ook wel ‘single-use plastic’ of wegwerpplastic genoemd. Voorbeelden van dat soort plastic producten zijn: drinkbekers van plastic (bijvoorbeeld koffiebekers), drankverpakkingen zoals plastic drinkflesjes, en voedselhouders als plastic borden en bestek.
Sinds juli 2021 geldt er bijvoorbeeld al een verbod op het verkopen van bepaalde plastic wegwerpartikelen – denk aan rietjes, roerstaafjes en ballonstokjes – en betalen we € 0,15 statiegeld op kleine plastic flesjes van onder de 1 liter.
Naast de reductiemaatregelen bestaat de SUP-wetgeving uit meer regels die betrekking hebben op plastic verpakkingen. De Nederlandse wetgeving op dit gebied staat beschreven in “Besluit kunststofproducten voor eenmalig gebruik” en “Besluit beheer verpakkingen 2014”.
Waarom? Een einde aan plastic zwerfafval
De overheid neemt deze nieuwe regels over uit de Europese Single-Use Plastics richtlijn.
De SUP-wetgeving gaat over de 10 plastic producten die het meest gevonden worden op Europese stranden. Het doel is om daarmee de plastic soep en andere milieuvervuiling door plastic zwerfafval te verminderen.
Want alleen al in Nederland gebruiken we meer dan 7 miljard plastic wegwerpartikelen per jaar – schat CE Delft. Die plastic wegwerpartikelen komen vaak in de zee terecht en vormen een groot probleem voor het milieu en onze gezondheid. En omdat plastic niet kan worden afgebroken door de natuur, wordt het opgegeten door dieren zoals zeeschildpadden, vissen en vogels. Zo eindigen de resten van dat plastic uiteindelijk ook in onze voedselketen.
De cijfers 🎣
De 10 soorten wegwerpplastics die het meest worden gevonden op stranden vormen samen 43% van al het zwerfafval in de oceaan. Op nummer 1 van het meest voorkomende zwerfafval staan drankverpakkingen, inclusief hun dopjes en deksels, volgens Nederland Schoon.
Onderstaande wetgeving geldt voor producenten van kunststofproducten voor eenmalig gebruik. Met de producent bedoelen we hier de partij die als eerste het product in Nederland in de handel brengt. Dit kunnen dus ook fabrikanten en importeurs zijn.
Dit blog gaat in op vier aanvullende SUP-maatregelen die afgeleid zijn uit eerder genoemde Europese Richtlijn en Nederlandse wetgeving.
1. HandelsverbodVanaf 3 juli 2021 📅
Sinds 2021 bestaat er een verbod op het in handel brengen van producten gemaakt van oxo-degradeerbare kunststoffen en andere bepaalde kunststofproducten, namelijk:
Vanaf 3 juli 2024, 2025 en 2030 📅
De regels omtrent productvereisten kunnen worden verdeeld in 3 onderwerpen:
Vanaf 1 januari 2023 geldt een uitgebreide producentenverantwoordelijkheid (UPV) voor kunststof voedselverpakkingen, zakjes en wikkels, drankverpakkingen (maximaal 3 liter), wegwerpbekers, lichte kunststof draagtassen, ballonnen, vochtige doekjes, tabaksproducten met filter en losse filters en maandverband en tampons (zie uitzonderingen voor deze laatste twee categorieën) 📅
Onder de uitgebreide producentenverantwoordelijkheid wordt de verantwoordelijkheid van producenten uitgebreid naar de weggooi fase van het product, in plaats van enkel de inkoop en gebruiksfase. Concreet houdt dat het volgende in:
Ben je op zoek naar meer informatie over de UPV? Kijk dan op deze pagina.
Praktische tip ♻️
Heb jij veel consumenten verpakkingsafval? Bijvoorbeeld als kantoor, winkel of school? Meld je dan tussen 1 en 31 mei aan voor Afval Goed Geregeld om kosteloos plastic verpakkingen, drankenkartons en glasverpakkingen in te zamelen die bij jou vrijkomen. Dit is een initiatief van Afvalfonds Verpakkingen en Nedvang om zo meer verpakkingen te recyclen. Hierbij wordt de inzameling en inzamelmiddelen (zoals bakken en containers) door deze partijen betaald en verzorgd.
Sinds juli 2021 geldt een statiegeldsysteem op kleine plastic flesjes tot 1 liter. Bij aankoop van zo’n flesje betaalt de consument €0,15, wat die weer terug krijgt bij het inleveren van het flesje.
De overheid heeft als doel gesteld om in 2025 minimaal 77% van alle plastic drinkflessen tot 3 liter gescheiden in te zamelen, en in 2029 moet dit minimaal 90% zijn.
Hieronder volgen nog een aantal uitzonderingen en tips op de SUP-wetgeving.
Wil je een samenvatting zien van de reductiemaatregelen voor wegwerpplastic? Download hier onze SUP factsheet
Voor een kort en overzichtelijk overzicht van de SUP-regels kun je deze poster van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat bekijken. Daarnaast is er een website waar je voor jouw specifieke bedrijfssituatie kan zien welke SUP-regels er van toepassing zijn.